Југословенската експедиција на Монт Еверест 1979

Вести

Југословенската експедиција на Монт Еверест (JAHE VII) беше организирана во пролетта 1979 година. Имаше две цели: прво југословенско искачување на највисокиот врв во светот, Монт Еверест (8848 м), и искачување по нова насока по долги, технички напорeн и изложен на силни ветрови западeн гребен. По бројни обиди и несреќи на различни експедиции, оваа насока го доби епитетот Хималајски проблем бр.1. Сепак, на крајот од експедицијата, му беше дадено името – југословенска насока. Југословенскиот државен врв го прогласи овој подем за најголем успех на југословенскиот спорт во тоа време.

Од 190 алпинисти, по три темелни месечни проверки на можностите на секој од нив, четириесет ги исполниле условите и 24 од нив биле избрани. Подготовките траеле цели 2 години и биле толку сериозни што изгледало како да беше планиран воен поход. Секој мораше да научи англиски, менталниот профил на секој мораше да биде идеален, секој физички здрав, да ги поправи забите, но и да создаде специфична опрема, како што е рачна жичара, бидејќи не можело да се купи. Во исто време, мораше да се обезбедат финансии, визи и бројни дозволи.

Петмина членови на експедицијата (Шкарја, Белак, Маренче, Робас, Заплотник) заминаа една година порано, со цел да се извидат, проверат, договорат и постават базен камп на височина од 5.300 метри. Во исто време, беше откриен релативно безбеден пристап кон превојот Ло Ла

Опремата била доставена со камион од Љубљана до Риека. Во пристаништето во Риека, 18 тони опрема беа натоварени на бродот: над 10 километри планинарски јажиња, 350 метри висечки и алуминиумски скали, 40 шатори, 80 вреќи за спиење, 30 пара специјално изработени чевли за качување „гојзерица“, 500 завртки и клинови за камења и мраз, стотици литри керозин и гас за готвење и речиси 4 тони храна. На опремата и беа потребни два месеци за да стигнат до почетната точка во планините преку индиската Калкута и Непалскиот Катманду. Патувањето започна на 27 февруари 1979 година.

Во експедицијата учествуваа 24 алпинисти, 2 лекари, 3 новинари и 20 Шерпаси. Водач на експедицијата беше искусен Хималај Тоне Шкарја, лекарите д-р Евген Вавкен, главен лекар на експедицијата и д-р Игор Текавчиќ, а алпинистите беа претежно од Словенија, дваесет од нив: Звоне Андрејчиќ, Стане Белак, Борут Бергант , Вики Грошеш, Томаж Јамник, Стане Клеменц, Франчек Кнез, Ива Котник, Марјан Манфреда, Штефан Маренче, Вања Матијевец, Душан Подбевчек, Бојан Полак, Роман Робас, Андреј Штремфељ, Марко Штремфељ, Владимир Месариќ и Стипе Божиќ беа од Хрватска, и Мухамед Гафиќ и Мухамед Шишиќ од Босна и Херцеговина. Водач на Шерпасите беа Анг Фу, кој веќе еднаш се искачил на Еверест, една година порано со австриската експедиција.

Опремата ја носеа цели 19 дена 750 локални носачи до 6.000 метри надморска височина, каде што беше формиран базен камп на глечерот Хумбу. Секој од 750-те носачи носеше товар од 30 кг, а алпинистите го носеа својот личен багаж. Во основниот камп беа поставени шатори и опрема на надморска височина од 5.300 метри. Во еден шатор имаше буре со 60 килограми доларски монети. Носачите добиваа 2 долари дневно. Денес, таа сума е до 30 американски долари дневно.

Помеѓу 29 март и 6 април, експедицијата ги фиксирала јажињата на падината помеѓу Базниот камп (5.350 м) и работ на седлото Ло-Ла (6050 м), и инсталира рачен лифт долг 200 метри. На тој начин беа транспортирани околу 6 тони опрема. Потоа беше изграден кампот 1, кој се состоеше од шатори и снежни јами во кои можат да останат 40 луѓе. Степенот на тежина на искачувањето беше помеѓу II и III, а последните 150 метри помеѓу IV и V степени.

Помеѓу 7 и 14 април, собраната опрема беше пренесена преку мразот и камената страна (тежина IV) над седлото и се постави камп II (6.770 м) со 12 лежаи. До 18 април, тие го подигнаа кампот III (7.170 метри) 50 метри под една пречка (Западно рамо) и го снабдија со резерви.

Југословенската експедиција го заобиколи Западното рамо, се врати на гребенот и на височина од 7.520 метри на 27 април го изгради кампот IV исто така со 12 места. Потоа имаше бура со ветер од 150 км / ч пет дена и Кампот V беше изграден дури на 9 мај, на надморска височина од 8120 метри.

Вики Грошеj и Марјан Манфреда беа првите што се обидоа да се искачат. Тие изгубија многу време барајќи начин и поради оштетување на еден од вентилите на шишето со кислород. Манфреда ги соблече ракавиците откако се качи над високата вертикална гранитна плоча на чиј врв закачи јаже, а кога го постави виде дека мора да се врати – рацете му се замрзнаа. Тие се вратија во базата, и за нив искачувањето беше завршено. Подоцна му беа ампутирани прстите, но тоа фиксирање им помогна на другата наврска да напредува.

Втората наврска помеѓу Подбевчек и Робас, поради слабата видливост, го промаши правецот кон врвот, но со тоа им го покажа вистинскиот пат на останатите.

По 40 напорни денови на планината, на 13 мај, со силен ветер и со температура на воздухот од -35°C, тргна наврската, која ја сочинуваа браќата Андреј и Марко Штремфељ и Нејц Заплотник. Марко се откажа од искачувањето поради оштетување на вентилот на шишето со кислород. Андреј Штремфељ и Нејц Заплотник, исто така, подоцна имаа проблеми со боците, но тие излегоа на Монт Еверест во 13:51 часот, како први југословенски алпинисти.

Следните два дена паѓа снег, дува ветер и не беше возможно да се оди кон врвот. Кога времето се смирува, тргнува наврската со Стипе Божиќ, Стане Белак и Шерпасот Анг Фу, кој така станува првиот човек што се искачи на Еверест од две различни насоки. Бидејќи тројцата беа во наврска, а со тоа и малку побавно, стигнаа до врвот околу 14:30 часот, така што немаше доволно време за безбедно спуштање до Кампот 4 и останаа на отворено, на надморска височина 8.400 метри. Тоа беше и највисокиот камп што го преживеал човек без шатор и вреќа за спиење.

Следното утро, Шерпас Анг Фу се лизна. Тој се обиде да сопира со цепин, но таа му падна од раце и со голема брзина се лизна по кулоарот долг 2.000 метри до глечерот Ронгбук. Смртта на пријателот тешко ги погоди членовите на експедицијата, па тие ги прекинаа сите активности во планината и го напуштија базниот камп на 21 мај. Членовите на историската експедиција се вратија во Југославија на 26 мај 1979 година.

Експедицијата на Монт Еверест и успешното првенствено искачување ги вклучи досега малку познатите југословенски алпинисти на листата на светски алпинисти. Стипе Божиќ сними делови од експедицијата со камера, така што оваа експедиција во голема мера го определи неговиот понатамошен живот како режисер на бројни документарни филмови и емисии. Денес работи на Хрватската радио телевизија и како член на Службата за спасување на планина.

Андреј Штремфељ денес работи како професор по физичко образование во средношколскиот центар во Шкофја Лока. Стане Белак – Шрауф почина пред Божиќ 1995 година во лавина под врвот Мала Мојстровка во Словенија. Нејц Заплотник почина во 1983 година во свлечиште од мраз што се урна од јужната карпа на планината Манаслу на Хималаите.

По овој успех, државата веќе немаше интерес да финансира алпинистички експедиции. Следните експедиции имаа републички и регионален карактер.

До денес, никој не стигнал до крајот по западниот гребен, во таа првенствена насока. Бугарска експедиција од 1985 година го повтори поголемиот дел од искачувањето, но кон крајот мораа да го сменат правецот и да се префрлат на правецот на американските алпинисти.

Претходен написи
Норвешкиот SNØ повеќе од еко-неутрален
Следен напис
Галичица гори втор ден надлежните спијат